یکی از رایج‌ترین و متداول‌ترین بیماری‌هایی که ریه و سیستم تنفسی افراد را به خصوص در سنین بالاتر با خود درگیر می‌کند، بمیاری مزمن انسدادی ریه است که به نام COPD هم شناخته می‌شود. در این مطلب در نفس یار (اولین تولید کننده اکسیژن ساز خانگی در ایران)، به بررسی علائم، علل ابتلا به این بیماری و راه‌های درمان آن صحبت می‌کنیم تا هموطنان گرامی بتوانند درک بهتری از چیستی و چرایی ابتلا به آن بدست بیاورند. از شما دعوت می‌کنیم که ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) چیست؟
بیماری مزمن انسدادی ریه که به نام انسداد ریوی مزمن و نام انگلیسی اختصاری COPD هم شناخته می‌شود، نوعی بیماری ریوی است که باعث محدود شدن جریان هوا در ریه‌ها می‌شود. این بیماری ممکن است در اثر آسیب دیدگی سیستم تنفسی در درازمدت (مانند زندگی در هوای آلوده یا استعمال دخانیات) یا کوتاه مدت (ابتلا به آمفیزم ریوی و برونشیت مزمن) پیش بیاید و رابطه نزدیکی با سبک زندگی افراد پیدا می‌کند.
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی تا تاریخ 6 نوامبر 2024، «COPD چهارمین علت مرگ در سطح جهان است و تنها در سال 2021 میلادی، عامل بیش از 3.5 میلیون مرگ و میر بوده است که به صورت تقریبی 5% از تمام مرگ و میر انسانی در جهان را شامل می‌شود.» این سازمان همچنین مطرح کرده است که جدا از مرگ، انسداد ریوی مزمن هشتمین عامل موثر در ضعف سلامتی در جهان است.
به صورت کلی طبق آمار این سازمان، در کشورهای توسعه یافته بیش از 70% موارد ابتلا به آن به خاطر مصرف دخانیات و در کشورهای در حال توسعه یا عقب افتاده، 30 الی 40 درصد از موارد ابتلا به آن ناشی از سیگار کشیدن و مصرف تنباکو است. در کشورهایی که از نظر سطح درآمد متوسط یا ضعیف هستند، آلودگی هوا به عامل مهمتری در مقایسه با کشورهای توسعه یافته بدل شده است و می‌توان آن را یک فاکتور ریسک اساسی دانست.
بیماری مزمن انسدادی ریه را نمی‌توان به راحتی درمان کرد، اما علائم و شرایط آن را می‌توان با دوری از هوای آلوده و ترک سیگار کنترل کرد. همچنین، این امکان هم وجود دارد که از برخی داروها و روش‌های درمانی مانند اکسیژن تراپی برای مقابله با شدت یافتن یا حفظ آن در شرایط قابل کنترل استفاده نمود. به این موضوع در ادامه با بررسی علائم انسداد ریوی مزمن بیشتر می‌پردازیم.
علائم انسداد ریوی مزمن
بیماری مزمن انسدادی ریه یکی از رایج‌ترین مشکلات تنفسی در سطح جهان است و می‌تواند خود را در سنین مختلف نشان بدهد، گرچه اکثر مبتلایان به آن بعد از 70 سالگی به درمان و کنترل این بیماری نیاز پیدا می‌کنند. بعضی از این علائم ممکن است در بازه‌های زمانی کوتاه و بدون دلیل مشخص تشدید شوند که به نام Flare-up شناخته می‌شوند. این علائم تشدید شده ممکن است تا چند روز هم طول بکشند و بیمار را با تنفس دشوار و خستگی دائمی آزار دهند که باعث می‌شود استفاده از روش‌های درمانی در این موقعیت‌ها پیشنهاد شود.
نکته مهم دیگر این است که COPD می‌تواند زمینه ساز مشکلات سلامتی ثانویه شود و بیماران مبتلا به آن با ریسک ابتلای بیشتری به بیماری‌های ریوی، قلبی عروقی، استخوانی و روانی نسبت به دیگران مواجه هستند. عفونت‌های ریه، سرطان ریه، مشکلات جدی در قلب و عروق به علت کمبود اکسیژن، ضعف عضلانی، پوکی استخوان، استرس و افسردگی همگی از جمله بیماری‌هایی هستند که می‌توانند در درازمدت گریبانگیر مبتلایان به انسداد ریوی مزمن شوند.
مهمترین علائم این بیماری عبارتند از:
- دشوار شدن تنفس
- سرفه ممتد و غیر قابل توقف (گاهی اوقات همراه با خلط)
- احساس خستگی
این بیماری طی زمان و به مرور توسعه پیدا می‌کند و می‌توان ردپای اتفاقات مختلف از کودکی تا میانسالی را در ابتلا به آن دنبال کرد. برای مثال ابتلا به آسم یا عفونت‌های ریوی در کودکی که به رشد ریه‌ها آسیب می‌زنند، زندگی در محیط مالامال آلودگی هوا مانند دود سوختن بنزین و زغال سنگ، قرار گرفتن به مدت طولانی در معرض بخارات مواد شیمیایی و همچنین قرار گرفتن در معرض دود سیگار برای حداقل چند سال (چه استعمال مستقیم دخانیات و چه حضور در محیطی که دخانیات مرتباً استفاده می‌شود) می‌تواند زمینه ساز این بیماری در سنین بالاتر و کهنسالی باشد.
اما اگر به یک پزشک مراجعه کردید و تشخیص این بود که به بیماری مزمن انسدادی ریه مبتلا شده اید چه باید کرد؟ چه راهکارها و درمان‌هایی برای این بیماری وجود دارد؟ این سوالات را در ادامه بهتر جواب می‌دهیم.
درمان های بیماری مزمن انسدادی ریه
همان طور که گفتیم و باز هم تأکید می‌کنیم، این بیماری هیچ درمان قطعی ندارد. بخشی از این موضوع به این واقعیت برمیگردد که COPD بر اثر صدمه به ریه و سیستم تنفسی در طولانی مدت پیش می‌آید و بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که در سنین بالا که بدن توانایی احیای بافت محدودی دارد، بتواند از پس بازسازی بافت‌های آسیب دیده بربیاید. با این حال با تغییر سبک زندگی و استفاده از برخی روش‌های درمانی بدون شک می‌توان آن را کنترل کرد و از شدت درد و رنج ناشی از آن کاست.
مهمترین راهکاری که برای مبتلایان به این بیماری ذکر می‌شود، دوری از محیط دارای هوای آلوده و ترک دخانیات است. سیگار نکشیدن و تنفس هوای پاک اثر واضح و کاملا مشهودی در کاهش شدت علائم آن دارند و به خصوص سرفه را می‌توان به خوبی با این روش کنترل کرد. با این حال اگر انسداد ریوی مزمن شما در سطح حاد باشد یا به هر دلیل قادر نباشید محیط زندگی خود را عوض کنید، باید از روش‌های درمانی استفاده کنید.
مهمترین درمان‌هایی که برای COPD مطرح می‌شود عبارتند از:
- استفاده از آنتی بیوتیک‌ها و قرص‌های استروئید به تجویز پزشک، به خصوص در زمان پیش آمدن Flare-up
- اکسیژن تراپی به کمک تجهیزاتی مانند اکسیژن ساز
- جراحی سیستم تنفسی برای موقعیت‌هایی که شدت این بیماری به سطح مرگبار رسیده باشد
دقت داشته باشید که خوددرمانی و استفاده سرخود از داروها به هیچ عنوان پیشنهاد نمی‌شود و باید حتما با مشورت یک پزشک به سراغ آنها بروید، به خصوص چون ریه‌های شما در اثر ابتلا به این بیماری آسیب پذیر و حساس می‌شوند و بنابراین خوددرمانی می‌تواند ضرر و زیان قابل توجهی برایتان به همراه داشته باشد. جراحی هم تنها در خطرناک‌ترین موقعیت‌ها پیشنهاد می‌شود. کم ریسک‌ترین و راحت‌ترین روش درمانی در این بین اکسیژن تراپی است که گرچه آن هم به مشورت پزشک نیاز دارد، اما می‌توانید با آرامش خاطر بیشتری برای آن اقدام کنید.
اکسیژن ساز و مبتلایان به COPD
پیش از این در مجموعه نفس یار به طور مفصل دستگاه اکسیژن ساز را به هموطنان معرفی کرده ایم و پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با کاربردها و نحوه کارکرد آن به این لینک مراجعه کنید. به صورت خلاصه، این دستگاه می‌تواند با تأمین کردن هوای تغلیظ شده با اکسیژن، ضعف سیستم تنفسی در تأمین اکسیژن برای بدن را پوشش داده و به این ترتیب بخشی از بار کاری ریه‌ها را از روی دوش آنها بردارد. بنابراین بافت ریه‌ها مجال بیشتری برای ترمیم و احیا پیدا می‌کنند و می‌توان به کاهش شدت علائم COPD به کمک آن امیدوار بود.
بسته به شدت بیماری، ممکن است نیاز باشد فرد بیمار بین یک یا دو ساعت تا تمام 24 ساعت از روز را با اکسیژن ساز سر کند. این کار به کمک ماسک و متعلقات مشابه آن انجام می‌شود و دستگاه باید دائماً مشغول فراهم کردن اکسیژن اضافی برای نفس کشیدن بیمار باشد. تشخیص اینکه هر فرد باید چند ساعت در روز از این دستگاه استفاده کند بر عهده پزشک خواهد بود و قویاً پیشنهاد می‌کنیم از تغییر خودسرانه این مدت زمان خودداری کنید.
علت اصلی اینکه نباید بدون مشورت پزشک مدت استفاده از اکسیژن ساز را زیاد کنید، ریسک درگیر کردن سلول های بدن با مسمومیت اکسیژن است. مسمومیت اکسیژن باعث آسیب دیدگی بافت‌ها و اندام‌های بدن می‌شود و می‌تواند زمینه ساز مشکلات قلبی و عروقی باشد، بنابراین بهتر است حتما برای کار با اکسیژن ساز با پزشک متخصص مشورت کنید تا از ریسک غیرضروری آسیب زدن به قلب و عروق خود اجتناب نمایید.
جمع بندی
در این مطلب هموطنان عزیز را با بیماری مزمن انسدادی ریه COPD آشنا کردیم و به بررسی علائم و روش‌های درمان آن پرداختیم. در صورتی که به پزشک مراجعه کرده اید و قصد دارید برای درمان این بیماری از روش اکسیژن تراپی و به خصوص دستگاه اکسیژن ساز استفاده کنید، مجموعه نفس یار آماده است تا محصولات خود را با به صرفه‌ترین قیمت و بالاترین سطح کیفیت در اختیار شما قرار دهد. تنها کافی است با کارشناسان مجموعه دانش بنیان ما تماس بگیرید تا شما در خصوص نحوه تهیه این اکسیژن سازها راهنمایی کنند.
